Pierwsza praca w Szwajcarii – kiedy się ubezpieczyć

Przyjeżdżając do Szwajcarii z zamiarem poszukiwania pracy musimy zadbać o swoje ubezpieczenie zdrowotne. W Szwajcarii koszty leczenia, pobytu w szpitalu dla osób nie ubezpieczonych są bardzo wysokie. W pierwszym okresie, zanim uda się znaleźć pracę w Szwajcarii możemy skorzystać z polskiego ubezpieczenia NFZ, oczywiście jeżeli takie ubezpieczenie w Polsce posiadamy.

W tym celu powinniśmy sobie wyrobić, składając odpowiedni wniosek do NFZ Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

Wypełniony i podpisany wniosek należy:

• zeskanować i wysłać mailem na dedykowany adres
• wysłać pocztą do właściwego oddziału lub jednej z delegatur NFZ
• wysłać do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ przy pomocy Elektronicznej Skrzynki Podawczej e-PUAP
• złożyć osobiście w dowolnym oddziale lub w jednej z delegatur NFZ

Warto jednak wiedzieć, że polskie ubezpieczenie NFZ i Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) potwierdza jedynie prawo do korzystania na koszt NFZ z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w czasie tymczasowego pobytu na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA, a więc również w Szwajcarii. Ale tymczasowy pobyt to pobyt turystyczny, który w Szwajcarii może trwać 3 miesiące. Karta EKUZ nie uprawnia do leczenia ambulatoryjnego, wizyt u lekarzy czy kupowania leków. To ubezpieczenie działa tylko w przypadkach nagłych zdarzeń związanych ze zdrowiem i dotyczy turystów lub odwiedzających.

Jeżeli nie posiadamy polskiego ubezpieczenia NFZ można skorzystać z okresowego ubezpieczenia turystycznego w którejś z firm ubezpieczeniowych działających w Polsce.

Jesteśmy więc ubezpieczeni jako turyści przebywający w Szwajcarii i możemy próbować szukać dla siebie zatrudnienia w tym kraju.

Udało się! Mamy swój pierwszy kontrakt na pracę i zatrudnienie w Szwajcarii.

Teraz następnym krokiem jest zameldowanie się w Gminie i wystąpienie o pozwolenie na pobyt w Szwajcarii. W tym momencie nasz pobyt w Szwajcarii przestaje być „turystyczny” tylko zaczynamy być traktowani jako mieszkańcy Szwajcarii, tu zameldowani i tu pracujący. Oprócz innych obowiązków prawnych dotyczących mieszkańców i obywateli Szwajcarii spada na nas również obowiązek Ubezpieczenia Zdrowotnego w szwajcarskiej Kasie Chorych.

Pojawiają się wówczas pytania, kiedy tak naprawdę i po jakim czasie od przyjazdu do Szwajcarii i rozpoczęciu pracy musimy się ubezpieczyć?  Mając EKUZ lub inne ubezpieczenie wykupione w Polsce jesteśmy przecież ubezpieczeni. Po co więc pośpiech z zawarciem Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii, które na pewno będzie drogie? Poza tym po co jest nam potrzebne podwójne ubezpieczenie – polskie i szwajcarskie?

System Ubezpieczeń Zdrowotnych w Szwajcarii jest zorganizowany inaczej niż w Polsce i innych krajach. Podstawową różnicą jest to, że każda osoba mieszkająca w Szwajcarii, niezależnie od płacenia miesięcznych składek na Ubezpieczenie Zdrowotne  musi mieć określony swój udział własny w kosztach swojego, ewentualnego leczenia w skali roku. Wysokość tego udziału własnego jest określona w Umowie Ubezpieczenia Zdrowotnego z wybraną Kasą Chorych w Szwajcarii.  Na tym polega między innymi finasowanie szwajcarskiej Służby Zdrowia i każdy mieszkaniec Szwajcarii ma obowiązek brać w tym udział. Nie ma znaczenia czy osoba mieszkająca w Szwajcarii jest ubezpieczona w swoim ojczystym kraju, posiada kartę EKUZ czy inne ubezpieczenie. Musi, pod rygorem wysokich kar i dodatkowych kosztów podpisać Umowę dotyczącą obowiązkowego Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii. Obowiązek kontroli czy dana osoba zawarła Ubezpieczenie Zdrowotne w Szwajcarii ma Gmina, w której jesteśmy zameldowani. Jeżeli w odpowiednim czasie nie przedstawimy tam swojej Polisy Ubezpieczeniowej Gmina może nas ubezpieczyć sama, bez naszej wiedzy czy podpisu. Wówczas koszty takiego ubezpieczenia są olbrzymie.

Pierwsza Umowa Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii – najważniejsze informacje

Jeżeli nasz kontrakt na pracę jest sporządzony bez pośredników, bezpośrednio z szwajcarskim pracodawcom, na okres jednego roku lub bezterminowo sprawa zawarcia pierwszego Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii jest raczej prosta. Po podpisaniu kontraktu udajemy się z nim do Gminy i meldujemy się w miejscu zamieszkania. Jednocześnie składamy wniosek o przyznanie pozwolenia na pobyt w Szwajcarii (tzw. Aufenthaltsbewilligung UE/EFTA).

Najczęściej urzędnik Gminy zażąda od nas wówczas dokumentów dotyczących naszego Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii. Urzędnicy w szwajcarskich Gminach bardzo często podają błędne informacje dotyczące tego ubezpieczenia, a także często mają niezgodne z logiką wymagania. W wielu przypadkach żądają od nas Polisy Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii już na etapie meldowania się w Gminie. Na tym etapie jednak możemy im tylko przedstawić potwierdzenie zawarcia Umowy Ubezpieczeniowej, ponieważ nasza Kasa Chorych będzie czekać na dokumenty legalizujące nasz pobyt w Szwajcarii, które z kolei wydaje Gmina. Dlatego dobrze jest mieć już kontakt z swoim opiekunem ubezpieczeniowym, który doradzi, jak postępować w Gminach w różnych przypadkach i przy różnych wymaganiach urzędników.

Od daty na kontrakcie dotyczącym pracy w Szwajcarii, a więc od daty zameldowania (Gmina weźmie pod uwagę datę z kontraktu jako datę zameldowania) mamy 90 dni (nie 3 miesiące tylko dokładnie 90 dni) na zawarcie Umowy Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii. Nie warto jednak czekać, bo po podpisaniu Umowy każda Kasa Chorych i tak będzie liczyć nam miesięczne składki na Ubezpieczenie Zdrowotne od daty zameldowania, czyli wstecz. Natomiast jeżeli przekroczymy okres 90 dni wówczas oprócz składek na ubezpieczenie wstecz, będziemy musieli zapłacić karę. Mając więc kontrakt na pracę w Szwajcarii najlepiej podpisać Umową Ubezpieczenia Zdrowotnego od razu po zgłoszeniu go w Gminie.

Nasze ubezpieczenie jest aktywne zgodnie z datą podpisania Umowy Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii w wybranej Kasie Chorych. Dokumenty, a więc Polisę Ubezpieczeniową, kartę ubezpieczeniową, pierwsze rachunki do opłacenia otrzymamy jednak dopiero wówczas, jak dostarczymy do Kasy Chorych pozwolenie na pobyt (w niektórych przypadkach wystarczy na początku potwierdzenie zameldowania), będziemy mieć nadany numer AHV (I filar emerytalny), oraz będziemy w posiadaniu konta bankowego założonego w którymś z szwajcarskich banków.

Na pozwolenie na pobyt w zależności od Gminy, Kantonu, gdzie mieszkamy czeka się od jednego do nawet kilku miesięcy. Należy więc uzbroić się w cierpliwość, a jednocześnie wkalkulować w swój budżet wartość pierwszych, miesięcznych składek wynikających z podpisanej Umowy Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii.

Dlaczego?

Pierwsze rachunki jakie otrzymamy z Kasy Chorych będą skumulowane. Liczone od daty rozpoczęcia pracy (zameldowania w Gminie) do daty ich dostarczenia plus jeden miesiąc do przodu. Dla przykładu:

Rozpoczęcie pracy i zgłoszenie tego faktu do Gminy – 01.07.2020

Umowa Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii podpisana – 01.08.2020

Polisę Ubezpieczeniową, kartę i pierwsze rachunki otrzymamy po dostarczeniu do Kasy Chorych potrzebnych dokumentów np. – 01.09.2020

Rachunki będą więc za miesiąc 07, 08, 09 i 10, a więc za cztery miesiące. Przy średniej wysokości składki miesięcznej na Ubezpieczenie Zdrowotne w Szwajcarii będzie to kwota ponad 1000 franków. Dlatego też, trzeba wcześniej wziąć to pod uwagę. W przypadku, kiedy będziemy mieli problem z taką kwotą, możemy spróbować napisać do Kasy Chorych prośbę o rozłożenie jej na raty. W większości przypadków takie prośby są rozpatrywane pozytywnie.

Trochę bardziej skomplikowana jest sprawa zawarcia obowiązkowego Ubezpieczenia Zdrowotnego, kiedy przyjeżdżamy do Szwajcarii mając 3-miesięczny kontrakt próbny (Meldeverfahren) zwykle zawierany w Agencjach Pracy (Temporärbüro). W czasie tego okresu nie możemy się zameldować w Gminie, również nie możemy złożyć dokumentów na pozwolenie na pobyt w Szwajcarii. Gmina nie wyda nam ani meldunku, ani pozwolenia na pobyt, ponieważ tak samo jak my nie wie czy nasz kontrakt zostanie przedłużony. Nie możemy też w związku z tym posiadać Polisy na Ubezpieczenie Zdrowotne w Szwajcarii. Aby być ubezpieczonym musimy w tym okresie zabezpieczyć się kartą EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego) lub innym ubezpieczeniem okresowym zagranicznym wykupionym w Polsce.

Jeżeli nasz kontrakt na pracę zostanie przedłużony (zwykle w tych przypadkach przedłużenie jest do jednego roku) wówczas będziemy musieli zameldować się w Gminie, wystąpić o pozwolenie na pobyt w Szwajcarii i oczywiście podpisać obowiązkową Umowę Ubezpieczenia Zdrowotnego. I tutaj po raz pierwszy spotkamy się z problemem dotyczącym niejasności w niektórych szwajcarskich przepisach, które w wielu przypadkach wzajemnie się wykluczają.

Otóż, Agencje Pracy zwykle po upływie 3 miesięcznego okresu próbnego nie wystawiają nowego kontraktu (np. na rok, czy bezterminowo) z nową datą (co wg mnie powinny robić, żeby uniknąć „zamieszania” z wymaganym prawnie terminem Ubezpieczenia Zdrowotnego), tylko przedłużają kontrakt próbny. I wszystko byłoby dobrze, z wyjątkiem faktu, że na przedłużonym w ten sposób kontrakcie pozostaje data rozpoczęcia pracy i tę datę Gmina potraktuje jako datę „wjazdu” do Szwajcarii i datę meldunku. Minie więc ustawowe 90 dni czasu jaki mieliśmy do zawarcia obowiązkowego Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii. Co za tym idzie składki za Ubezpieczenie Zdrowotne w Szwajcarii będziemy musieli zapłacić wstecz i oprócz tego Kasa Chorych obciąży nas karą za „zbyt późne dołączenie do Ubezpieczenia Zdrowotnego”.

Co robić, żeby w takim przypadku uniknąć dodatkowych kosztów?

Nie ma w tym przypadku kompleksowego rozwiązania. Głównie z powodu przeróżnych interpretacji istniejących przepisów przez urzędników gminnych, również różnych zapisów w kontraktach na pracę. Opisywanie wielu przykładów i wskazówek co w danym przypadku można zrobić byłoby bardzo długie i niezrozumiałe. Dlatego najlepiej w pierwszym miesiącu pobytu w Szwajcarii na Meldeverfahren,  skontaktować się z moim biurem, przedstawić personalnie sytuację. Chętnie Państwu doradzę niezależnie od tego, czy potem zredagujemy razem Umowę Ubezpieczenia Zdrowotnego w Szwajcarii, czy też nie. Chodzi o to, żeby znaleźć rozwiązanie w konkretnej sytuacji i uniknąć niepotrzebnych dodatkowych kosztów związanych z naszym pierwszym Ubezpieczeniem Zdrowotnym w Szwajcarii. Koszty te, szczególnie na początku pobytu i pracy w Szwajcarii mogą być bardzo dotkliwe.

Serdecznie Państwa zapraszam

Agnieszka Sankowska